De IBA-Resolutie geanalyseerd

Advocaten moeten zich ervan bewust zijn dat het beroepsgeheim bij online social networking een globalere reikwijdte heeft

Het initiatief kwam er naar aanleiding van de steeds groeiende rol die sociale media in de huidige samenleving spelen. Online social networking (OSN) is alomtegenwoordig in het dagelijkse leven en de media en advocaten zijn niet immuun voor de rimpelingen die die golf veroorzaakt.

Het Legal Projects Team stelde een enquête op om de impact te onderzoeken van online social networking op zes specifieke groepen van juridische actoren: advocaten, rechters, juryleden, journalisten, rechtenstudenten en professoren en juridische werkgevers.

De Ordes en balie-overkoepelende organisaties vormden de focus van de enquête, rekening houdend met hun leidende regulerende functie en hun wezenlijke betrokkenheid en gewichtige positie in de voorhoede van veranderingen in zowel de advocatuur als de juridische praktijk in het algemeen. De ondervraagde entiteiten konden online of via e-mail een lijst van 31 vragen met “ja” of “neen” beantwoorden en bijkomend informatie of commentaar verschaffen bij elke vraag.

Ruim 90% van de deelnemers was van mening dat de Ordes, de Law Societies, de balies, of in subsidiaire orde de IBA, richtlijnen zouden moeten ontwikkelen over het gebruik van sociale media door de advocatuur.

Internationale principes

Naar aanleiding van die resultaten ontwikkelde de IBA een set van zes internationale principes die door de verscheidene Ordes en toezichthoudende instanties bij hun leden moeten worden gepromoot.

• Onafhankelijkheid

De advocaat mag niet onderworpen worden aan enige externe druk. Hij moet getuigen van dezelfde professionele onafhankelijkheid in online activiteiten als vereist is voor offline praktijken.

• Integriteit

De reputatie van de advocaat, van een confrater alsmede van de hele beroepsgroep mag niet in het gedrang komen of geschonden worden door online social networking.

• Verantwoordelijkheid

De advocaat is verantwoordelijk om een juiste opvatting van het gebruik van het sociaal medium te hebben (kennis van de privacysettings), om de aard van zijn gebruik ervan te verduidelijken (privé/professioneel, eigen mening of professioneel advies, etc.), om de media op passende wijze te gebruiken rekening houdend met de context, het potentiële publiek, de duidelijkheid en eenduidigheid van de mededeling, om beperkingen inzake reclame of andere wettelijke of reglementaire beperkingen die voor offline gedrag gelden ook online te respecteren, maar ook om belangenconflicten te vermijden, zowel ten aanzien van de cliënt als van tegenpartijen of derden. Houden ze geen rekening met dat principe, dan bestaat het risico op persoonlijke aansprakelijkheid van de advocaat voor, bijv., inbreuk op de privacy, laster en eerroof of discriminatie.

• Confidentialiteit

Advocaten moeten zich ervan bewust zijn dat het beroepsgeheim bij online social networking een globalere reikwijdte heeft. Online social networking waarbij de advocaat bijv. geografisch en/of in de tijd gelokaliseerd wordt of kan worden, kan een relatie met een cliënt publiek maken, terwijl die dergelijke publiciteit niet wenst.

• Behouden van publiek vertrouwen

De advocaat moet deze principes respecteren bij gebruik van online social networking in zijn professionele capaciteiten, maar ook wanneer hij sociale media voor privédoeleinden aanwendt. Omdat het gebruikelijk is om via verschillende kanalen actief te zijn, moeten advocaten tevens opletten dat het geheel van de door hen gebruikte sociale media het imago portretteert van een advocaat aan wie cliënten hun zaken kunnen toevertrouwen.

• Beleidsmatigheid

Behartiging van de door de IBA gestemde internationale principes geschiedt in wezen, in feite en in schijn en in het voordeel van zowel de individuele advocaat als van de beroepsgroep in zijn geheel. Dat impliceert dat de advocaat duidelijke begeleiding en instructies over het correct gebruik van online social networking aan zijn medewerkers en personeel verschaft.

Alle bovenvermelde principes zijn evenwaardig en met elkaar verweven en moeten als een geheel worden benaderd.

De ontwerptekst van de resolutie bevatte oorspronkelijk ook het principe van onpartijdigheid van de advocaat. Hoewel een advocaat in wezen partijdig is doordat hij de belangen van zijn cliënt verdedigt, vond de meerderheid van de deelnemers aan de enquête dat de advocaat zich moet onthouden van enige publieke commentaar of meningsuiting over potentiële, voorbije of lopende juridische procedures, in het bijzonder bij gebruik van online social networking. Dat principe heeft de definitieve versie van de resolutie niet gehaald.

De bedoeling van de IBA-resolutie is om de advocatuur wereldwijd aan te zetten actieve stappen te ondernemen om het verantwoord gebruik van sociale media te promoten, met respect voor de relevante wettelijke en deontologische regels inzake professionele aansprakelijkheid en voor beschouwingen van beschaafdheid. Die laatste zijn van belang omdat sociale media een groot platform bieden aan advocaten om degelijke rechtsbedeling te promoten door het publiek bij de juridisch praktijken en debatten te betrekken.

Concluderend

Sociale media creëren talrijke opportuniteiten voor de huidige samenleving. Het is vanzelfsprekend dat de advocatuur hierop moet inhaken. Enerzijds omdat advocaten moeten meegaan met hun tijd en aan het grote publiek tonen dat ze dat doen, en anderzijds om hun positie op de markt te bevestigen, behouden en versterken.

Dat alles dient echter steeds op ethisch en deontologisch verantwoorde wijze te gebeuren. Het sneller en efficiënter uitoefenen van het beroep van advocaat via online social networking mag niet ten koste gaan van de waarden, de waarborgen en de kwaliteit van de diensten van de advocaat.

Via de resolutie trachten de IBA-leden dat te verwezenlijken door zes internationale principes te adopteren die het gedrag van advocaten tijdens hun gebruik van online social networking begeleiden en begrenzen. Evolutie in communicatiemedia wijzigt de grenzen van het toelaatbaar gedrag immers niet.

DIT MOET U ONTHOUDEN

Uit resultaten van de enquête bleek dat online social networking (OSN) tal van voordelen biedt aan advocaten, gaande van een ruimere toegang tot en een snellere verspreiding van informatie, tot toenemende contacten via een ruim platform om juridische kennis te delen. De uitdaging blijft het ethisch verantwoord gebruik van online social networking en kwesties van privacy.

De bevindingen van die enquête resulteerden in een IBA-resolutie aangenomen op 24 mei 2014 die zes internationale principes uitstippelt voor het gebruik van sociale media door de advocatuur: onafhankelijkheid, integriteit, verantwoordelijkheid, confidentialiteit, behoud van publiek vertrouwen en beleidsmatigheid.

Meer info? Surf naar www.ibanet.org.

Twyla QUEVA